Onlangs waren we nog even op schoolreisje in Le Puits. Juf Jacqueline (zie vorige post) zou naar onze ‘Puits du Bonheur’ komen. De afspraak was een keer verzet, daar ze met de eerder geroemde ‘bonne santé’ de goden had verzocht en tussendoor angina had gekregen.
In haar emailbevestiging vroeg ze of het goed was dat ze een oud leerlinge mee zou nemen. Dat vonden we natuurlijk goed, en als dat niet zo was hadden we het zelf moeten oplossen want ze had haar meteen maar ge-cc’d. De eerste clou qua kordaatheid van onze bezoekster. Bij de eerste stap die ze op het plein zet is ze één met de school en met ons. Overal wil ze foto’s maken; met haar rug voor een denkbeeldig schoolbord, de handen in elkaar wrijvend boven de niet meer aanwezige houtkachel en wijzend op een imaginair tableau of bureau. Op alle foto’s wil ze het volledige gezelschap vastleggen: zijzelf en haar man James, leerling Josiane en partner Gérard en Rob en ik. Niet stijfjes maar met haar armen stevig om ons heen.
De lange eiken trap zit nog fris in het geheugen van haar kuiten. Ze trippelt voortvarend naar boven, intussen gebarend naar meubels hier en deuren daar. We trekken een wijntje open en naast alle verhalen komt er ook een cadeautje op tafel. Een boek getiteld ‘La gamine de la Bourdillerie’, de mémoires van Jacqueline Massicot. Met handtekening en lieve wensen van ‘Het meisje uit Bourdillerie’ zelf. Omdat het spreektaal is met humoristische kwinkslagen kan Google er niet altijd chocolat van maken, dus mijn huiswerk is pas op een kwart.
In de eerste hoofdstukken lees ik over haar leven op de boerderij. Stuit op de Franse namen voor vaars, barg, bok, pink, pul, ooi, hinde en hen. En lees over hun culinaire hiernamaals: paté, rilette, terrine en spek larderen de alinea’s. Het leven is ook Bourgondisch in de zin van rust en eenvoud. Zaken waar ik deze streek zo om roem, maar die zij als jongeling niet erg apprecieert. Ze is een uitblinker op school, verlaat haar ouderlijk huis om te studeren en al na een paar hoofdstukken kan ik me onderdompelen in haar leven in Le Puits anno 1960.
Ze beschrijft hoe ze destijds om 10 uur een telegram kreeg met de uitnodiging om dezelfde dag om 8.30 uur te beginnen. Bij aankomst blijken er in het verwaarloosde gebouw geen meubels te zijn, laat staan lesmateriaal. Een beetje zoals in een Ik vertrek uitzending. Alleen in plaats van ‘over een paar uur komen de eerste gasten’, is het: ‘een paar uur geleden zijn de eerste leerlingen aangekomen’. Als boerenmeisje weet ze van aanpakken en ze gaat voortvarend te werk. Regelt meubels, leermiddelen en koopt een auto op afbetaling. Enige tijd later trouwt ze met Raymond Massicot, de onderwijzer die lesgeeft aan de bovenbouw. Hoewel ze zich activistisch inzet voor geboortebeperking is ze snel zwanger. Ze schrijft hoe haar zwager haar ermee plaagt: ‘Je bent zeker een paar bladzijdes van je eigen manifest vergeten te lezen’.
Haar boerenafkomst blijkt de sleutel tot de harten van de Morvandeaux. Maar fysiek is het afzien. Geen cv, geen waterleiding, geen toilet. Er is een waterpomp op het plein, een wc in de tuin, een haard in de keuken om op te koken en een piepklein Mirus kacheltje in de woonkamer. Die wordt op een koude dag zo intensief gestookt dat hij doorbrand en door de verdiepingsvloer stort. Dankzij snel handelen van de dorpsbewoners loopt het met een sisser af.
Een paar bladzijdes verder lees ik hoe alle ontberingen en de rook uit het kleine kacheltje haar luchtwegproblemen bezorgt. Na het bezoek aan de apotheek gaat het balletje rollen. De apotheker schakelt de huisarts in en de huisarts dient een klacht in over de abominabele huisvesting bij de burgemeester van het district Chateau-Chinon, François Mitterand. François blijkt de beroerdste niet en komt polshoogte nemen. Op de vraag of ze Mitterand daarna nog wel eens zag antwoordt Jacqueline resoluut: jazeker, we zijn altijd goede vrienden gebleven. Ja mensen: de latere president van Frankrijk nam deel aan borrels en kaartavondjes in onze school!
Het bleef nog lang onrustig in Le Puits… Wat een bijzondere klik met deze mensen. In het voorjaar worden we verwacht in Nevers en ook bij de voormalige leerlinge en haar man – die gewoon in onze gemeente wonen – zijn we welkom. Heerlijk dat historie, leeftijd en taal(gebrek) geen obstakels blijken te zijn. Dat houden we vast, ook als we gasten ontvangen.
Ging er dan niets fout in onze school met de u inmiddels welbekende presidentiële allure? Ja hoor, iedere plek heeft zijn gebrek. De onze ontdek ik als ik een paar losliggende tegeltjes van de wc-vloer wil ‘oogsten’ om in het klaslokaal een paar gebroken exemplaren te herstellen. Na het opwippen van het tweede exemplaar kijk ik in een zwart gat. Ik hang mijn breekijzer er even in om in de kelder te kijken of ik er daadwerkelijk doorheen zit. En helaas, ijzeren logica: je kop stoten aan een hangend stuk metaal betekent doorgeroeste bewapening. Voor nu zitten we er dus inderdaad even doorheen. Maar hé, het wordt weer voorjaar, we verzinnen wel een list. En de onderkeldering is plaatselijk. Onder de andere gîte liggen de uitlopers van het Centraal Massief. Een harder fundament is er niet. Met andere woorden: je kunt gerust eens over de vloer komen!
Sinds een paar dagen heeft onze school een Facebook pagina. Volg je ‘Le Puits du Bonheur‘ (de bron van geluk)?
